Proefschrift en andere projecten

Maand: juni 2015

Jacob van Lennep

vanlennepEen opmerkelijke figuur die zich in 1848 in de grondwetsdiscussie mengde, was de conservatieve letterkundige Jacob van Lennep. Van Lennep betoogde dat de overgrote zwijgende meerderheid van Amsterdam helemaal niet op een liberale grondwetsherziening zat te wachten, zoals Donker Curtius beweerde. Hij gaf daarnaast aan dat hij Donkers burgerlijke zin “aan schuitroefjens en theekoepeltjens, aan pantoffels en kwispedooren, aan rymelaryen op eerste tandjes, aan schilderijtjens van binnenhuizen en molentjens, aan alles wat niet schoon, niet edel, niet verheven is, doet denken”.

Van verschillende kanten werd Van Lennep sterk bekritiseerd. Hem werd verweten dat hij net zo min als Donker voor het zwijgende deel van de natie kon spreken en dat uit brochures en krantenartikelen wel degelijk bleek dat een groot deel van het land op directe verkiezingen en politieke ministeriële verantwoordelijkheid zat te wachten. Zijn criticasters hadden er daarnaast geen goed woord voor over dat Van Lennep zich als letterkundige in politieke zaken mengde.

Wat de buitenwacht echter niet wist, was dat Donker en Van Lennep bevriend waren. Donker kon de spot en ironie van Van Lenneps betoog dan ook wel inzien en tilde niet te zwaar aan zijn kritiek. Donker greep de inmenging van de letterkundige echter ook aan om het grondwetsontwerp te verbeteren. In de ministerraad stelde hij voor om Van Lennep naar de taal en stijl van het voorstel te laten kijken. De ministers gingen akkoord en Donker stuurde zijn vriend de ontwerpen met het verzoek taalkundige opmerkingen te geven. Ook liet hij weten niet onwelwillend tegenover inhoudelijke kritiek te staan. Binnen enkele dagen stuurde hij zijn opmerkingen aan Donker terug. Dit liet overigens onverlet dat een aantal Tweede Kamerleden tijdens de behandeling van de herziening kritiek hadden op taal en stijl van de artikelen. Van Lennep werd bedankt voor zijn revisies en kreeg onder meer een goede plek toebedeeld bij de inhuldiging van koning Willem III in 1849 in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.

Donker Curtiusstraat

den haag

Den Haag

Als ik mensen over het onderwerp van mijn proefschrift vertel, krijg vaak de reactie dat de naam Donker Curtius ze niets zegt. Als ze al van mijn hoofdpersoon hebben gehoord, komt dat vaak door de aanwezigheid van een Donker Curtiusstraat in hun woonplaats, die niet toevallig vrijwel altijd in de buurt van een Thorbeckestraat ligt. Met behulp van Google Maps heb ik geprobeerd zoveel mogelijk van deze straten op te sporen. Onderstaand lijstje is het resultaat van deze zoektocht.

Apeldoorn

Apeldoorn

Donker Curtiusstraat
Amsterdam
Apeldoorn
Den Haag
Delft
Dordrecht
Hoogezand
Meppel
Nijmegen
Oss
Rotterdam
Schiedam
Vlissingen
Wassenaar
Zutphen

Wassenaar

Wassenaar

Doctor Donker Curtiusstraat
Waalwijk

Donker Curtiuslaan
Doetinchem

Donker Curtiushof
Heerlen

Donker Curtiusware
Zwolle

Mr. D. Donker Curtiusstraat
Katwijk

Blijkbaar had het Nijmeegse Hatert ook een Donker Curtiusstraat, maar is deze verdwenen. De straten in Den Haag, Apeldoorn, Wassenaar en Katwijk heb ik bezocht. De andere plaatsen liggen wat verder uit de route.

Katwijk

Katwijk

Met de Donker Curtiusstraat in Waalwijk is iets merkwaardigs aan de hand. Deze straat heet de Doctor Donker Curtiusstraat, maar Dirk heeft de doctorstitel nooit gebruikt. Weliswaar was hij een gepromoveerd jurist, maar hij voerde een meesterstitel. Dat de straat wel degelijk naar Dirk vernoemd is en niet naar een gepromoveerd familielid, bewijst het onderschrift “staatsman” op het straatnaambordje. Als beoogd biograaf voelde het als mijn plicht de gemeente van deze omissie op de hoogte te stellen. Ondanks dankzegging voor mijn brief, gaf de gemeente – weinig verbazend – aan de straatnaam uit praktische overwegingen voorlopig niet te veranderen.

Heb ik een Donker Curtiusstraat, -laan of -plein gemist? U doet me een groot plezier deze aan me door te geven.

© 2024 Mathijs van de Waardt

Thema gemaakt door Anders NorenBoven ↑